Een arbeidsovereenkomst komt tot stand indien de werkgever en de werknemer het eens zijn over de inhoud van de arbeidsovereenkomst (wilsovereenstemming). In de praktijk zullen partijen, voordat overeenstemming wordt bereikt, vaak onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden. In een recente uitspraak van de rechtbank Utrecht ging het om de vraag of een werkgever de onderhandelingen over een verlenging van de arbeidsovereenkomst mocht afbreken nadat de werknemer arbeidsongeschikt raakte door een auto-ongeluk.

Geen overeenstemming conceptovereenkomst
De werkgever heeft op 17 mei 2016 aan de werknemer een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd gestuurd. De werkneemster had al een arbeidsverleden bij de werkgever en was op dat moment in dienst voor bepaalde tijd bij een zusterbedrijf van de werkgever. In de conceptovereenkomst waren de startmaand, de functie, het salaris en de arbeidsduur opgenomen. Het vervolggesprek zou op 19 mei 2016 plaatsvinden. De werkneemster heeft echter onderweg naar haar werk een auto-ongeluk gehad, waardoor zij arbeidsongeschikt is geraakt. Op 13 juni 2016 hebben de werkneemster en het zusterbedrijf afgesproken dat haar arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd (die was geëindigd op 3 juni 2016) een maand zou worden verlengd, zodat zij niet tussen wal en schip zou vallen. Vanaf 23 juni 2016 hebben de werkneemster en X contact gehad over het eerder gedane voorstel voor de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Partijen hebben uiteindelijk geen overeenstemming bereikt, onder meer omdat de werkneemster het niet eens was met het salaris. De werkneemster heeft zich vervolgens tot de kantonrechter gewend. Zij stelt dat zij per 3 juni 2016 voor onbepaalde tijd in dienst is getreden bij X. Volgens de werkgever zijn partijen in de onderhandelingsfase blijven steken.

Afbreken onderhandelingen
Indien de werkgever en de werknemer onderhandelen over de inhoud van de arbeidsovereenkomst, dan is de hoofdregel dat zij in beginsel vrij zijn om de onderhandelingen af te breken. Er kan echter een schadevergoedingsplicht bestaan indien sprake is van gerechtvaardigd vertrouwen van de wederpartij in het tot stand komen van de arbeidsovereenkomst of als het afbreken van de onderhandelingen onaanvaardbaar is in verband met de andere omstandigheden van het geval. Er dient rekening te worden gehouden met de mate waarin en de wijze waarop de partij die de onderhandelingen afbreekt tot het ontstaan van dat vertrouwen heeft bijgedragen en met de gerechtvaardigde belangen van deze partij. Hierbij kan ook van belang zijn of zich in de loop van de onderhandelingen onvoorziene omstandigheden hebben voorgedaan.

Schadeplichtig
In het algemeen geldt dat een overeenkomst tot stand komt door een aanbod en aanvaarding daarvan. Op 17 mei 2016 heeft de werkgever weliswaar het aanbod van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd gedaan, maar dit aanbod is niet aanvaard door de werkneemster. Zij heeft namelijk (i) kanttekeningen geplaatst bij het salaris, (ii) ingestemd met de tijdelijke verlenging van de arbeidsovereenkomst met het zusterbedrijf en (iii) een uitkering op grond van de Ziektewet aangevraagd. Deze gedragingen zijn niet te rijmen met de stelling van de werkneemster dat volledige overeenstemming is bereikt.

Voor de beantwoording van de vraag of de werkgever onrechtmatig heeft gehandeld door het afbreken van de onderhandelingen, geldt als uitgangspunt dat de werkgever de onderhandelingen mocht afbreken, tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de werkneemster onaanvaardbaar zou zijn. In dit geval waren partijen in een vergaand stadium van onderhandelingen, omdat partijen alleen van mening verschilden over de hoogte van het salaris. Volgens de kantonrechter had het op de weg van de werkgever gelegen om, nadat de werkneemster kanttekeningen had geplaatst bij het salaris, een finaal tegenvoorstel te doen of duidelijk te maken dat haar aanbod een eindbod was. De werkgever heeft echter het verschil van mening over het salaris aangegrepen om terug te komen op haar aanbod, omdat de werkneemster inmiddels arbeidsongeschikt was. Het terugkomen op het aanbod was in dit geval onrechtmatig, waardoor de werkgever schadeplichtig is. De schade wordt begroot op het salaris over een periode van 1,5 jaar arbeidsongeschiktheid plus een aanvullende periode om ander werk te zoeken. Deze periode wordt verminderd met de tijd waarin de werkneemster thuis aan haar scriptie heeft kunnen werken, omdat zij ook enig voordeel heeft gehad van de afgebroken onderhandelingen.

Conclusie
Uit de bovenstaande uitspraak kan worden geconcludeerd dat een werkgever schadeplichtig kan zijn, indien hij de onderhandelingen over een arbeidsovereenkomst afbreekt. Hiervan is sprake indien partijen in een zodanig ver stadium van onderhandelingen zijn dat het, gelet op het gerechtvaardigd vertrouwen van de werknemer, onaanvaardbaar zou zijn om de onderhandelingen af te breken. In een dergelijk geval moet de werkgever de schade vergoeden die de werknemer heeft geleden als gevolg van het terugkomen op het aanbod.  

Juridisch advies of meer informatie?

Heeft u vragen naar aanleiding van dit blog? Neem dan contact op met Fleur Folmer.  

Dit blog is onderdeel van de nieuwsbrief Arbeid & Pensioenen.