Als gemeenten hun positie op de grondmarkt willen versterken, kunnen ze volgens de Wet voorkeursrecht gemeenten, de Wvg, een voorkeursrecht vestigen op een perceel waaraan een niet-agrarische bestemming wordt toegekend. Dit zorgt ervoor dat de grondeigenaar zijn grond eerst moet aanbieden aan de bewuste gemeente, voordat hij die wil verkopen. Maar in de praktijk worden er regelmatig koopovereenkomsten gesloten tussen particulieren en projectontwikkelaars, in weerwil van voorkeursrechten die voor gemeenten zijn gevestigd. Als zo'n situatie zich voordoet, kan een gemeente een verzoek indienen bij de rechtbank om de bewuste koopovereenkomst nietig te laten verklaren.

Relevantie voor de praktijk
Onlangs heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigd dat het ook mogelijk is voor een gemeente om - nadat het voorkeursrecht al is vervallen - toch nog een oude overeenkomst nietig te laten verklaren die in strijd met dat voorkeursrecht zijn gesloten. Dit is van belang als de gemeente de grond nog steeds wil hebben en om die reden een nieuw voorkeursrecht wil vestigen. Als een overeenkomst is gesloten met de strekking om afbreuk te doen aan de gemeentelijke voorkeurspositie, dan betekent dat volgens het Hof nog niet automatisch dat de vordering tot nietigverklaring wordt toegewezen. Er moet namelijk - en dat is voor de praktijk relevant - volgens het Hof ook nog worden getoetst aan het proportionaliteitsbeginsel (Lees hier het arrest).